قرار داد اختیار معامله چیست؟

احسان والیان

قرار داد اختیار معامله چیست؟

قرارداد اختیارمعامله، اوراقی است که به دارنده آن حق یا اختیاری می‌دهد که قرار داد اختیار معامله چیست؟ به واسطه آن دارایی پایه مشخصی را در زمان معینی در آینده و به قیمت مشخص معامله کند. به تاریخ از پیش‌تعیین‌شده اصطلاحا تاریخ انقضا، تاریخ اعمال یا سررسید می‌گویند. به قیمت از پیش‌تعیین‌شده قرارداد، قیمت اعمال یا قیمت توافقی می‌گویند. در یک قرارداد اختیارمعامله دو طرف فروشنده یا ناشر اوراق و خریدار یا دارنده اوراق وجود دارد. خریدار یا دارنده اوراق در سررسید قرارداد باتوجه به سود و زیان حاصل از قرارداد نسبت به اعمال یا عدم اعمال آن اقدام می‌کند. با وجود اینکه خریدار یا دارنده اوراق، حق یا اختیار اعمال قرارداد را دارد، فروشنده اوراق در صورت اعمال قرارداد از سوی خریدار، ملزم به انجام تعهد خود است.

قراردادهای اختیارمعامله بر دو نوع کلی اختیارخرید و اختیار فروش هستند. اختیارخرید حق خرید دارایی پایه در زمان معین و با قیمت مشخص را به دارنده اوراق می‌دهد. اختیارفروش حق فروش دارایی پایه در زمان معین و با قیمت مشخص را به دارنده اوراق می‌دهد. باتوجه به دو نوع کلی فوق‌الذکر، چهار موقعیت معاملاتی ممکن عبارتند از:

• خرید اختیار خرید
• فروش اختیار خرید
• خرید اختیار فروش
• فروش اختیار فروش
  

برای دستیابی به یک قرارداد اختیارمعامله، خریدار قرارداد باید بهای آن را به فروشنده آن بپردازد. به این وجه پرداختی بابت خرید قرارداد اختیارمعامله، "پریمیوم" یا "قیمت اختیار" یا "صرف" می‌گویند. توجه کنید که قیمت اختیار با قیمت توافقی یا قیمت اعمال متفاوت هستند. قراردادهای اختیارمعامله بر روی دارایی پایه مشخصی تعریف می‌شوند. انواع دارایی‌های پایه در این دسته از قراردادها عبارتند از: سهام، کالا، ارز، شاخص سهام، نرخ بهره، قرارداد آتی و. . قراردادهای اختیارمعامله سهام شرکت‌های درج شده در بورس اوراق بهادار، در همان بورس معامله می‌شوند.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که در آن یک طرف معامله (خریدار قرارداد) با پرداخت مبلغ معینی این اختیار را به دست می‌آورد که چنانچه تمایل داشت در تاریخ مشخصی در آینده کالای مشخصی را به قیمت مشخص با طرف دیگر قرارداد (فروشنده) معامله نماید. فروشنده قرارداد در صورت درخواست خریدار قرارداد ملزم به انجام قرارداد می‌باشد.

ویکی‌پدیا در مورد قرارداد اختیار معامله اینطور نوشته است:

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (option)، (به انگلیسی: call option) قراردادی است، بین خریدار و فروشنده، به‌نحوی که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک دارایی را در یک قیمت معین، خریداری می‌کند. در اینجا نیز همانند تمام قراردادها، هر طرف، امتیازی را به طرف مقابل اعطاء می‌کند، خریدار به فروشنده مبلغی تحت عنوان حق شرط پرداخت می‌کند، که در واقع همان قیمت اختیار معامله می‌باشد. فروشنده نیز حق خرید یا فروش دارایی مذکور را، در یک قیمت معین، به خریدار اعطاء می‌نماید.

بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد.

از طرف دیگر، فروشندة قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آمادة فروش دارایی مذکور است.

چنان‌که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

دانلود رایگان فایل آموزش قرارداد اختیار معامله

شرکت بورس کالای ایران یک فایل آموزشی برای افزایش اطلاعات علاقه‌مندان به قرارداد اختیار معامله منتشر کرده است.

سرفصل‌های این فایل:

• اختیار معامله چیست؟
• انواع اختیار معامله کدام است؟
• انواع احتیار معامله از نظر سبک اعمال
• انواع قراردادهای اختیار معامله کالایی
• حد سود و زیاد برای طرفین معامله
• خروج از بازار
• وضعیت اختیار معامله از لحاظ بازدهی
• قیمت اختیار معامله
• فواصل قیمت اعمال
• تابلو معاملاتی اختیار معامله
• مشخصات قرارداد
قرار داد اختیار معامله چیست؟
• فرایندهای اجرایی اختیار معامله

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟

1 – اهرم مالی

قراردادهای اختیار معامله این فرصت را برای سرمایه گذاران فراهم می کنند که یک وضعیت را با نقدینگی کمتری مدیریت کنند به عبارت دیگر این ویژگی باعث می شود سود یا زیان معاملات در یک دوره زمانی نسبت به آورده مشتری – قیمت اختیار پرداخت شده توسط خریدار (دریافت شده توسط فروشنده) چند برابر باشد.
برای روشن شدن موضوع مثالی را مطرح می کنیم؛ فرض کنید سرمایه گذار با پرداخت 5000 ریال اختیار خرید 10 هزار سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی 3300 ریال با سررسید شش ماهه خریداری می کند .

با رشد گروه خودرویی فرض کنید قیمت هر سهم ایران خودرو در سررسید به 4000 ریال رسیده است .
در این صورت خریدار اختیار با اعمال اختیار خود مبلغ 7000000=(10000*(3300-4000) ریال سود در مقابل پرداخت 5000 ریال دریافت می کند و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ 5000 ریال متحمل زیان 7000000 ریالی می شود.

2 – کاهش ریسک

با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای خود دارایی پایه ، ریسک بالقوه سرمایه گذاری کاهش می یابد و زیان معامله محدود به هزینه ای است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می شود . در واقع از قراردادهای اختیار معامله به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می شود که به سرمایه گذار اجازه می دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد .

3 – کسب درآمد

سرمایه گذار می تواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام ، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند.
فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد ، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است.

4 – کسب سود از نوسان قیمت سهم

با استفاده از اختیار معامله ، شخص می تواند بدون قرار داد اختیار معامله چیست؟ در اختیار داشتن سهم پایه ، از نوسان قیمت آن منتفع شود.

5 – استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی

معامله قرارداد های اختیار معامله به سرمایه گذار امکان می دهد با پرداخت درصدی از قیمت سهم ، جریان نقدی خرید یا فروش خود را ثابت کند و در زمان باقی مانده تا سررسید ، تصمیم مناسب را بگیرد.

6 – متنوع سازی سبد سرمایه گذاری

وجود اختیار معامله در سبد سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی مشتقه ، امکان متنوع سازی سبد را به سرمایه گذار می دهد.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

اختیار معامله چیست؟ قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

راردادهای اختیار معامله انواع متنوع دارد. دامنه بازارهایی که چنین امکانی را دارند، گسترده است و بازار سهام نیز شامل آن می‌شود.

یونان باستان مسبب اصلی شروع این داستان است. زمانی که زیتون یکی از کالاهای مهم در معاملات این کشور بود مفهوم اختیار معامله به دلیل اتفاقات جغرافیایی به بهترین راه حل تبدیل شد. قصه از این‌جا شروع می‌شد که باغ‌داران باغ زیتون بسته به شرایط اقلیمی هر سال، هر بار زمان برداشت زیتون‌شان تغییر می‌کرد و همین تغییر در زمان برداشت محصول باعث می‌شد تا بعضی از سال‌ها برداشت زیتون با زمانی که صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی حضور دارند همزمان باشد و به همین دلیل کارها همان‌طور که باید پیش می‌رفتند و سود روی سود می‌آمد و همه راضی بودند. اما امان از زمانی که زمان برداشت زیتون‌ها با حضور دستگاه‌های روغن کشی و صاحبان‌شان تداخل داشت. این اتفاق باعث می‌شد که باغ‌داران زیتون ضرر هنگفتی کنند و شیرینی معامله قبلی از زیر زبان‌شان بیرون کشیده شود. تا این که تالس از فلاسفه یونان موفق شد با مطرح کردن اختیار معامله این مشکل را برای همیشه میان باغ‌داران یونانی و دارندگان دستگاه‌های روغن‌کشی حل کند. معامله‌ای که این مشکل را حل کرد از این قرار بود که تالس از قبل از سر رسیدن موعد برداشت محصول و اصلا در موعدی دیگر شروع به اجاره این دستگاه‌ها برای زمان برداشت می‌کرد. تالس اختیار معامله را برای یک بازه زمانی در استفاده از امکانات و خدمات به وجود آورد. اختیار معامله‌ای که ما هم امروز از آن فراوان استفاده می‌کنیم. بیمه‌ها یکی از انواع اختیار معامله است که پولی را می‌پردازیم و حق بیمه را برای موقعیتی که در آینده ممکن است نیاز داشته باشیم از آن خود می‌کنیم. ممکن هم هست که اصلا به استفاده از این اختیار نیاز پیدا نکنیم.

تعریف اختیار معامله

حال که صورت دیگری از جهان را بعد از گذشت هزاران سال از زمان تالس تجربه می‌کنیم پس با تعریف خطی که در مورد اختیار معامله ارائه می‌شود آشنا شویم. ابزارهای مالی مانند صندوق‌های سرمایه گذاری یا هر نوع دیگری از ابزاری که می‌شناسیم بر دارایی پایه استوار است که از سهام گرفته تا انواع کالاها و اعتبارهای کوچک و بزرگ را شامل می‌شوند. زمانی که خریدار اوراق مربوط به بازارها را از فروشنده برای مدت مشخص و هدفی می‌خرد و یا بهتر بگوییم قرارداد می‌بندد، در واقع اختیار معامله صورت گرفته است. گفتنی است که قراردادهای اختیار معامله انواع متنوع دارد. دامنه بازارهایی قرار داد اختیار معامله چیست؟ که چنین امکانی را دارند، گسترده است و بازار سهام نیز شامل آن می‌شود.

انواع قرارداد اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله به دو نوع تقسیم می‌شود؛ اختیار فروش و اختیار خرید.

اختیار فروش

در این نوع از قرارداد اختیار معامله که به آن اختیار فروش می‌گویند خریدار می‌تواند قسمت مشخصی از یک دارایی را در زمان مشخص به فروشنده بفروشد.

اختیار خرید

در این نوع از قرارداد اختیار معامله که به آن اختیار خرید می‌گویند، خریدار حق دارد تا در زمان مشخص مقدار مشخصی از دارایی را از فروشنده خریداری کند و از طرف دیگر فروشنده تعهد دارد که دارایی خواسته شده را به خریدار بفروشد.

موقعیت های قرارداد اختیار معامله

تا به این‌جا متوجه شدیم که اختیار معامله دو نوع قرارداد دارد. اما جدا از نوع قرارداد باید گفت که چهار موقعیت هم شامل حال قرارداد اختیار معامله می‌شود. در ادامه به توضیح هر چهار موقعیت خواهیم پرداخت؛

موقعیت اول؛ فروش اختیار فروش

در این موقعیت مشخص شده در قرارداد، صاحب دارایی متعهد می‌شود تا در تاریخ مشخص و با مبلغ مشخص تعداد مشخص شده‌ای از دارایی را از خریدار بخرد. ممکن است بپرسید که صاحب دارایی چه سودی در این موقعیت می‌برد؟ در پاسخ باید گفت که بازه زمانی برای خرید دارایی در نظر گرفته شده است. این فرصت برای انجام فعالیت‌های سودآور از محل دارایی برای دارنده دارایی می‌تواند سودآور باشد.

موقعیت دوم؛ خرید اختیار فروش

همان‌طور که از نام‌اش مشخص است خریدار در این قرارداد می‌تواند تعداد مشخص شده‌ای از دارایی را همان‌طور که در سررسید آمده به فروشنده بفروشد.

موقعیت سوم؛ فروش اختیار خرید

در این اختیار کسی که حکم فروشنده را دارد متعهد می‌شود تعداد مشخصی از دارایی پایه را طبق تاریخ سررسید به خریدار بفروشد. معمولا در این موقعیت است که دارندگان از کاهش قیمت‌ها سود می‌برند.

موقعیت چهارم؛ خرید اختیار خرید

کسی که این موقعیت را طبق معامله دارد می‌تواند از دارایی، به قیمت مشخص شده در تاریخ ذکر شده سررسید، خرید کند.

مزایای قراردادهای اختیار معامله

از مزایای قرارداد اختیار معامله در هر نوع و موقعیتی می‌توان به کاهش ریسک، اهرم مالی و کسب درآمد اشاره کرد؛

· کسب درآمد؛ همان‌طور که در توضیحات موقعیت‌ها و انواع معامله دیدیم مشخص شد که کسب سود از نوساناتی که در بازه زمانی مشخص شده در معاملات این قراردادهای اختیار به دست می‌آیند، باعث کسب درآمد برای خریدار و فروشنده می‌شود.

· قرار داد اختیار معامله چیست؟ قرار داد اختیار معامله چیست؟ کاهش ریسک؛ کاهش ریسک در انواع سرمایه گذاری‌ها برای سرمایه گذاران بسیار مهم است. هر چقدر ریسک کاهش پیدا کند میزان از دست رفتن سرمایه بر اساس نوسانات کم‌تر می‌شود. در واقع با قرارداد اختیار معامله، ما دارایی پایه را قرار داد اختیار معامله چیست؟ با دارایی دیگری جایگزین می‌کنیم که همین امر باعث پایین آمدن میزان ریسک می‌شود.

· اهرم مالی؛ این امکان در قرارداد اختیار معامله وجود دارد که سرمایه گذاران بتوانند با استفاده از نقدینگی کم‌تر اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. بارها شده افرادی که حتی با ضریب هوشی بسیار بالایی که داشته‌اند به دلیل نیاز به حجم مبلغ زیاد برای شروع سرمایه گذاری نتوانسته‌اند این کار را انجام دهند. در حالی که وجود قرارداد اختیار معامله این امکان را ایجاد کرده است.